Onderstaande is geen zoektocht naar een definitief antwoord, maar een oefening in denken. Hier worden ideeën ontleed, gewogen en verkend, zonder de druk om tot een sluitende conclusie te komen.
Vrije wil suggereert dat we volledig autonoom zijn in onze keuzes. Maar hoe vrij zijn we werkelijk?
Je wordt geboren met een bepaalde capaciteit. Sommige dingen kun je wel begrijpen, andere niet. Een voorbeeld: complexe wiskunde. Niet iedereen heeft de aanleg om een vergelijking zoals deze te doorgronden:
Deze vergelijking beschrijft hoe quantummechanische toestanden in de tijd evolueren. Voor sommigen is dit begrijpelijk, maar voor anderen (zoals ik) is het ondoordringbare abstractie. Dit heeft niets te maken met “hard genoeg proberen”, maar met aangeboren grenzen aan begrip.
Dit geldt niet alleen voor intellect, maar ook voor fysieke en emotionele ervaringen. Niet iedereen heeft de potentie om de sterkste persoon ter wereld te worden. Niet iedereen kan dezelfde emoties ervaren in dezelfde situaties.
🔑 Maar zonder de capaciteit is intentie alleen niet genoeg.
Vrije wil veronderstelt dat je alles zou kunnen begrijpen als je maar genoeg je best doet. Maar zonder de capaciteit is intentie alleen niet genoeg. Elke gedachte, emotie of actie die je ervaart was in potentie al aanwezig bij je geboorte. Je levenspad is geen oneindig open veld, maar een ruimte waarin je keuzes zich ontvouwen binnen vooraf bepaalde kaders. Je kunt immer nooit daadwerkelijk iemand anders zijn/haar emoties voelen. De emoties die je voelt vanuit empathie zijn altijd een interpretatie van jouw eigen emoties van het gevoel van een ander. Je voelt natuurlijk niet daadwerkelijk exact hetzelfde gevoel. Je kunt je op oneindig veel verschillende manieren ‘goed voelen’ bijvoorbeeld.
Als vrije wil betekent dat alle opties openstaan, dan zou dat betekenen dat het alleen bestaat als alle mogelijkheden ergens in het universum gecreëerd zijn.
• Vrije wil kan enkel écht bestaan als er een realiteit is waarin alle mogelijke keuzes al bestaan.
Misschien wordt alles gecreëerd, simpelweg als effect van de werkelijkheid van een kosmische vrije wil.
Als vrije wil een fundamentele kracht in de realiteit is, dan is onze wereld per definitie een onderdeel van die werkelijkheid.
Dit roept een intrigerende vraag op:
💡 Bestaat ons universum als een experiment om te bewijzen of vrije wil mogelijk is?
Absolute Vrije Wil
Zelfs als je in alle wezens tegelijkertijd zou bestaan en elk perspectief zou ervaren, loop je nog tegen grenzen aan:
1️⃣ Je zou nog steeds niet alles tegelijk kunnen voelen. Emoties zijn contextueel. Je kunt niet op exact dezelfde manier vreugde en verdriet ervaren in hetzelfde moment.
2️⃣ Je zou nog steeds niet alles kunnen zijn. Je kunt niet tegelijkertijd man en vrouw zijn, of een individu en het collectief.
3️⃣ Zelfs in een staat van omnipresentie blijven er beperkingen.
Maar: Dit is geredeneerd vanuit een menselijk perspectief. Het is natuurlijk heel goed mogelijk dat er wél een staat van bewustzijn bestaat waarin alles tegelijk gebeurd. Waarin de toekomst het heden en het verleden samen is gesmolten tot één en waarin je alles tegelijk bent.
Conclusie
Vrije wil is onmogelijk te begrijpen vanuit een menselijk perspectief in de absolute zin.
Misschien is de enige manier om vrije wil te laten bestaan, door een werkelijkheid te creëren waarin alles mogelijk is. En misschien zijn wij gewoon een klein stukje van dat alles.